Doğru Sözlük 101

Ön Söz

Sunflowernet Sosyal Platformu olarak amacımız daha eşitlikçi bir dil yaratılırken bu aktivizmde bizimde katkımızın olmasıdır; çünkü bizde aynı problemlerden dolayı bir araya gelen bir ekibiz. Toplumsal roller, cinsel kimlikler, cinsel yönelimler, türler, ırklar ve daha adını belirtemediğimiz ama uzun zamandır dillerde dolanan çeşitli ayrımcı sözcüklere karşı ‘’Doğru Sözlük 101’’ projesini hayata kattık.

İyi niyetli ya da kötü niyetli, bilinçli ya da bilinçsiz, hedef gösteren ya da hedef gözetmeden söylenen her söylem birilerini dışlayabilir ve yine birilerinin tüm hayatını etkileyebilir. Bu söylemler öncülüğünde ayrımcılığı arındırmanın yollarını bulmalıyız ve bu arındırma yollarında önceliği dildeki etkisinde gözetmeliyiz. Sunflowernet Sosyal Platform/ Proje Ekibi olarak; dili nasıl ayrımcılıktan sadeleştirebileceğinizi, hangi kelime yerine hangi kelimeyi kullanabileceğinizi gösteren bir rehber inşa ettik. Bu rehber öncülüğünde; normal hayatımızda karşılaştığımız ya da bizzat kullandığımız sözcüklere odaklandık. Ama biliyoruz ki sizin de katkılarınızla bu yolda yalnız yürümeyeceğiz.

Doğru Sözlük 101 Neleri Kapsamaktadır?

1. Mesleğe yönelik ayrımcı dili kabul etmiyoruz. Mesleklerin cinsiyeti olmadığı için, bir meslekte kadının yer aldığını belirtmek için kadın mühendis ya da kadın CEO gibi kavramlar kullanmamalıyız.
2. Doğrudan olmasa dahi dolaylı söylemlerle insan olabilmeyi adam ya da erkek olmak kavramıyla özdeştiren ve bun söyleminde herkesi kapsadığını ikna eden bir dil çarkının içinde dönüyoruz. Çözüm şu ki bu çarkı artık birileri durduruyor.
3. Kız ya da kadın kelimelerine toplumsal olarak bir anlam yüklenmesini istemiyoruz. Toplumumuzca; kız çocuğu daha masum ve evlenmemiş olan, kadın ise daha kaba bir tabir olarak görülüp evlenmiş kişilerde kullanılır. Kadının cinselliğini ya da cinsel ilişkilerini kendi sınırları içerisinde belirleyen bir dili kullanmamalıyız.
4. Vücudumuz ve vücudumuzun bize bahşettiği her şey sadece kişinin kendisine aittir. Birinin vücudu hakkında söz sahibi olmak için, yalnızca o vücudun size ait olması gerekir; yani kendi bedenimiz dışında hiçbir bedene tahakküm kurmamalıyız.
5. Yaş üzerinden ayrımcı bir dil kullanmayı reddediyoruz. Genç ve aksiyona geçmek isteyen kişilerin şevklerini kırmak, yine aynı şekilde yaşlı kişiler içinde onları küçük düşürücü söylemlerde ya da eylemlerde bulunmayı bırakmalıyız.
6. İnsanların görünüm tercihlerini yargılamayı ya da örnek olarak kıyafetleri üzerinden onlara yapılan aşağılayıcı ithamların son bulmasını diliyoruz.
7. Irklar ve bunun öncü görüşünün şiddetini mülteciler üzerinden uygulamanın ya da yine aynı şekilde inançlar üzerinden dilde damgalama yapılmasının doğru olmadığını, bu alanda da ayrımcı dilin arınması gerektiğini savunuyoruz.
8. Türler üzerinden ırkçılık yapmak, insan dışı hayvanların isimlerinin hakaret olarak kullanılmasını ya da onların cansız varlık niteliğine düşüren haber dilini kınıyoruz. Dilimizi kötü söylemlerden arındırırken tüm türleri gözetmeyi unutmayalım.
9. Cinsel yönelim akışkandır ve cinsel kimlik kişinin kendi hissettiği kişi olma yolunda varoluşudur. LGBTQ+ bireylere yapılan her türlü şiddeti kınıyor ve bir kişinin daha nefret üzerinden zarar görmesini istemiyoruz.
10. Engelli bireyler bizim şükür sebebimiz değildir. Bu kişiler fiziksel ya da zihinsel engellerinden daha fazlalardırlar.

Dil ayrımcılığı şiddetin öncelikli eylemidir. Umarım bu ayrımcılığı yakın zamanda kırıp yerine yapıcı bir dünya inşa edebiliriz.

Projeyi Hazırlayan Kişilerden Hivda Polat:

Şiddet artık her yerde ama önce dilimizde; ve eğer bir şeyleri değiştirmek ya da şiddeti durdurmak istiyorsak buna dilimizi değiştirerek başlamalıyız. Eski zamanlardan beri toplumumuz şiddeti dile indirgemeyi başarmış ve her kesimi bu şiddet diliyle büyütmüştür. Günümüzde ise, bize normal gelen ve aslında hiç de şiddet içermiyormuş gibi görünen bu sözcükler aslında kendimize ya da başkalarına zarar vermektedir. Ama inanıyoruz ki 2021 ve diğer nice yıllar daha eşit ve şiddetsiz bir sözlükten edinilmiş sözcükler kullanılarak ilerlenir. Biz bu sözlüğü yaklaşık 3 aylık bir emekle inşa ettik, kullanılmaması gereken sözcükleri ve onların yerine kullanılması gereken sözcükleri bir alanda derledik. Bu sözcüklere sınırlar koymadık, hayal gücümüz kadar serbest bıraktık. Hangi alanda hak ihlali varsa ve yanlış tabirleri kullanıp birilerini ya da bir şeyleri tahakküm altına alıyorsa, o sözcüklerin yerine daha adil sözcükler yerleştirdik. Umarız hep birlikte daha eşit günler görürüz!

Projeyi Hazırlayan Kişilerden Elif Karadağ:

Günlük hayatımızda fark etmeden kullandığımız çok fazla cinsiyetçi, türcü, homofobik olan ayrımcı sözcük var ki… Herhangi bir cümlenizi daha sonra gözden geçirseniz bile dilin ayrımcı yanının farkına varabilirsiniz. Bunun nedeni ise, bize ait olmayan alışkanlıklarımızdır. Eşit olmayan bir toplumda büyüdük ve hala bu toplumda yaşıyoruz; aynı zamanda da çoğu sözcüğün gerçek anlamını bilmeden kullanıyoruz. İşte bizim Doğru Sözlük 101 projesini hazırlamamızın nedeni de tam olarak burada yatıyor. 2021 yılı herkes için bir dönüm noktası olsun istiyoruz. Eski hayatımızda kullandığımız yanlış sözcüklere elveda demenin ve yeni hayatımızda konuşurken bile bilinçli ve doğru sözcüklere merhaba demenin zamanı geldi! Umarım sözlüğümüzden memnun kalır, sürekli göz gezdirirsiniz ve böylece kelimelerin doğru karşılıklarını hiç unutmazsınız. Sevgiyle, sağlıkla ve tabii ki eşit kalınız!

Projeyi Hazırlayan Kişilerden Zeynep Gülce Kutun:

Doğru Sözlük’te dilimizdeki cinsiyetçi, türcü, homofobik, ırkçı sözcükleri; yerlerine kullanabileceğimiz daha doğru alternatifleri ile değiştirerek ve bunları sizlerle buluşturarak özgür geleceğe güzel bir pencere sunduk. Kendi adıma konuşmam gerekirse; bu sözlüğü oluştururken, günlük hayatta bilmeden ya da istemeden ne kadar fazla kullanılması yanlış kelime kullandığımı ve yakın çevremden de işittiğimi fark ettim. Yanlış kelime diyorum çünkü bizlerin ağzından çıkan tek bir sözcük etrafımızdaki başka insanların hayatlarına işleyebiliyor ve farkında olmadan onlara yükler, sıkıntılar yükleyebiliyoruz; onları başkalaştırıyor ve negatif yönde farklı hissettirebiliyoruz. Bazen de kendi doğasında hiçbir şeyden habersiz canlılara bile saldırabiliyoruz. Biz de Sunflowernet olarak yeni umutlar ve kurtuluş hayalleri ile dolu gireceğimiz 2021 yılında yanlış sözcükleri toptan değiştirmek istiyoruz. Daha özgür, daha barışçıl, daha ön yargısız, daha iyi toplumlar için temizliğe ilk başta dillerimizden başlamalıyız.

Projeyi Hazırlayan Kişilerden İlayda Tutgun:

Konfüçyüs’ün belki de birçoğumuzun bir yerlerde gördüğü bir sözü vardır: ”Kelimelerin gücünü anlamadan insanların gücünü anlayamazsınız.”. Bu büyük düşünür kelimelerin gücünü anlatmak için daha nice cümleler kullanmıştır. Biz de kelimelerin gücü adına bu projeyle karşınızdayız. Hem dilimizi güzel kullanmak hem de tüm canlıları istemeden de olsa hiçbir ayrımcılığa maruz bırakmamak için aslında kullandığımız her kelimenin anlamını ve niyetini bilmemiz gerekiyor. Çünkü kelimeler yalnız bir kalbi değil bir toplumu kırabilecek kadar güçlüdür. Yeni yıla girerken her şeyin daha anlamlı ve daha doğru olması dileğiyle!

Instagram hesabımız: @dogrusozluk101

İletişim: info@sunflowernetsosyalplatform.com